Η ΠΑΛΜΥΡΑ ΚΙ ΕΜΕΙΣ
- Ημερομηνία: Παρασκευή, 04/09/2015 18:35
Χτισμένη σε μια όαση στη μέση της συριακής ερήμου η Παλμύρα, η πόλη με τους φοίνικες, ιδρύθηκε από τον Σολομώντα, κατά την Παλαιά Διαθήκη, τον 10ο αιώνα π.Χ. και γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη ως σταθμός για τα καραβάνια. Αποτελούσε κόμβο εμπορικό από και προς τη Μεσοποταμία, την Ινδία, την Κίνα, τις ακτές της Μεσόγειου.
Μετά τον θάνατο του Μεγαλέξανδρου η Συρία ήταν τμήμα της αυτοκρατορίας των Σελευκιδών. Η ελληνική παιδεία παγιώθηκε σε όλη την περιοχή, συμπτύσσοντας διαφορετικούς πολιτισμούς, σε διαρκή διάδραση, στην τέχνη, τους πολιτειακούς θεσμούς, τη γλωσσική επικοινωνία. Η πολιτειακή οργάνωση της Παλμύρας ακολούθησε το ελληνικό πρότυπο της πόλης-κράτους και υιοθέτησε τα ελληνικά ως γλώσσα του εμπορίου και της διπλωματίας.
Το 75 π.Χ. η Κλεοπάτρα Σελήνη Α', βασίλισσα της Συρίας, διεκδίκησε από τη Ρώμη το θρόνο της Αιγύπτου, ως νόμιμη απόγονος των Πτολεμαίων, με σκοπό να ενώσει τα δύο βασίλεια. Δεν κατάφερε να πετύχει το στόχο της, αλλά τα παιδιά της αναγνωρίστηκαν βασιλείς της Συρίας. Οι τελευταίοι των Σελευκιδών.
Κατόπιν, η Συρία μετατράπηκε σε ρωμαϊκή επαρχία. Ο ένθερμος φιλέλληνας Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός γοητεύτηκε τόσο πολύ από την Παλμύρα που την ανακήρυξε ΄΄ελεύθερη πόλη΄΄ –αυτόνομη δηλαδή και αυτοδιοίκητη– και τη μετονόμασε σε Palmyra Hadriana.
Η δυναμική και χαρισματική βασίλισσα Ζηνοβία, που ισχυριζόταν ότι η καταγωγή της κρατούσε από την Κλεοπάτρα, οδήγησε την πόλη στο απόγειο της δόξας της. Ήθελε να κάνει την Παλμύρα το αντίπαλο δέος της Ρώμης στην Ανατολή.
Το 269 μ.Χ. ξεκίνησε πόλεμο εναντίον των Ρωμαίων. Προσάρτησε την Αραβία και άλλες ρωμαϊκές επαρχίες της Ανατολίας και ανακήρυξε την ανεξαρτησία της από τη Ρώμη. Όταν όμως κατάφερε να φτάσει με τα στρατεύματά της μέχρι τον Νείλο και αυτοανακηρύχτηκε βασίλισσα της Αιγύπτου, η Ρώμη αντέδρασε με μεγάλη σφοδρότητα. Ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός επικράτησε και η Ζηνοβία οδηγήθηκε δεμένη με χρυσές αλυσίδες στη Ρώμη.
Στη διάρκεια της πεντάχρονης βασιλείας της η Ζηνοβία κατόρθωσε να μετατρέψει την υποτελή στη Ρώμη επικράτειά της σε ανεξάρτητο βασίλειο και την Παλμύρα σε μία από τις πλουσιότερες πόλεις της Ανατολής.
Κατά τη βυζαντινή περίοδο η Παλμύρα παρήκμασε. Μετά την κατάκτησή της τον 7ο αιώνα από τους Άραβες συνέχισε τη διαδρομή της ως αραβική πλέον πόλη μέχρι το 1089 οπότε και καταστράφηκε από σεισμούς. Το αρχαιολογικό όμως και καλλιτεχνικό ενδιαφέρον των αρχαιοτήτων της εξακολουθεί να δικαιώνει το προσωνύμιο ΄΄μαργαριτάρι της ερήμου΄΄.
Σήμερα, η αρχαία Παλμύρα απειλείται με ολοκληρωτική καταστροφή από τζιχαντιστές του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού κράτους που έχουν εμπλακεί σε μάχες με τα συριακά στρατεύματα. Τζιχαντιστές που εξοπλίζονται και υποδαυλίζονται από ξένες δυνάμεις με διαπλεκόμενα συμφέροντα στη Μέση Ανατολή και είναι πλέον ανεξέλεγκτοι.
Πριν όμως αντιδράσουμε και ενεργοποιηθούμε ανάλογα –και το δικό μου αίμα, ομολογώ, μου ανεβαίνει στο κεφάλι κάθε φορά που καταστρέφεται η πολιτιστική κληρονομιά, όπου κι αν βρίσκεται– ας μην ξεχνάμε πως και οι πρώτοι χριστιανοί κατέστρεφαν με λύσσα τα ιερά των άλλων θρησκειών.
Γιατί τα σπάσαμε τ΄αγάλματά των,
γιατί τους διώξαμεν απ΄τους ναούς των,
Διόλου δεν πέθαναν γι΄αυτό οι θεοί.
Αποκαλυπτικοί οι στίχοι του Καβάφη. Μάταιοι οι βανδαλισμοί. Τα πληγωμένα σύμβολα καταγγέλλουν σιωπηλά την ανεξάντλητη ανθρώπινη ανοησία.
΄΄Ουαί στο έθνος που τρώει από αυτό που δεν φύτεψε και φορά ό,τι δεν έφτιαξε΄΄ έλεγε η Ζηνοβία. Θέμα για περισυλλογή στους κρίσιμους καιρούς των διεθνών αλληλεξαρτήσεων που ζούμε.
Ουαί σε όποιον καταστρέφει ό,τι δεν δημιούργησε ο ίδιος, θα προσέθετα.
Υ.Γ. Η φιλόδοξη Ζηνοβία δεν απέφυγε την πλάγια ματιά του Καβάφη. Στα ατελή ποιήματά του, βρέθηκε το ακόλουθο σχεδίασμα:
Τώρα που έγινε η Ζηνοβία
βασίλισσα πολλών χωρών μεγάλων,
τώρα που την θαυμάζει όλη η Ανατολή,
και την φοβούνται κ΄οι Ρωμαίοι ακόμη,
γιατί το μεγαλείο της να μην είναι πλήρες;
Γιατί να λογαριάζεται ως μια Ασιανή γυναίκα;
Την γενεαλογία της ευθύς να κάμουν.
Ιδού ολοφάνερα κατάγεται απ΄ τους Λαγίδας.
Ιδού ολοφάνερα από την Μακεδονία.
Αφιερωμένο στον Χαλίντ αλ-Ασάαντ, Σύριο αρχαιολόγο, 82 χρονών, ερευνητή για πάνω από 40 χρόνια στο χώρο της Παλμύρας, που αποκεφάλισαν οι τζιχαντιστές, αφού πρώτα τον είχαν ανακρίνει ανελέητα για να αποκαλύψει που έχουν αποθηκευτεί τα έργα τέχνης. Τιμωρήθηκε γιατί προστάτευε τα ίχνη των προγόνων μας.
Στο μεταξύ, Σύριοι πρόσφυγες συρρέουν κατά χιλιάδες στα ελληνικά παράλια με την ελπίδα μιας καλύτερης ζωής. Η φωτογραφία με το πνιγμένο παιδάκι –που κάνει το γύρο του κόσμου– αποκαλύπτει μια άλλη αλήθεια.