ΧΑΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
- Ημερομηνία: Δευτέρα, 21/12/2015 13:48
Το 2016 είναι έτος αφιερωμένο στον Σαίξπηρ και αυτή τη στιγμή, ανά τον κόσμο διοργανώνονται πολλά φεστιβάλ προς τιμή του, ενώ η αινιγματική του φυσιογνωμία και τα κείμενά του, βρίσκονται στην top list του ενδιαφέροντος. Το Oregon Shakespeare Festival κρίνοντας ότι το σημερινό κοινό δεν μπορεί να κατανοήσει την σαιξπηρική γλώσσα, αποφάσισε να αναθέσει σε 36 συγγραφείς, να μεταφέρουν τα έργα σε σύγχρονα αγγλικά.
Πολλοί άνθρωποι του θεάτρου, ήξεραν ότι θα έφτανε αυτή η μέρα κάποια στιγμή, αλλά το σοκ που προκάλεσε η ανακοίνωση ήταν μεγάλο. Παρόλα αυτά, πολλά ακόμα φεστιβάλ φαίνεται πως θα ακολουθήσουν το παράδειγμα το Oregon.
Όμως δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι το εν λόγω «πείραμα» δεν θα έχει αποτέλεσμα.
Το πρόβλημα με τα σαιξπηρικά έργα- ένα πρόβλημα που έχει απασχολήσει όλους τους μεγάλους σκηνοθέτες και ηθοποιούς- είναι ότι πολλές λέξεις δεν μεταφράζονται, δεν μπορούν καν να βρουν τι ακριβώς σημαίνουν.
Ο Σαίξπηρ ήταν ένας φοβερός γλωσσοπλάστης και ακόμα στην εποχή μερικές φορές, δεν γινόταν κατανοητός. Ο μεγάλος του «εχθρός», ο Μπεν Τζόνσον, είχε γράψει ένα κείμενο καταπέλτη για τους μονολόγους του «Μάκβεθ» , που τους θεωρούσε «ακαταλαβίστικους», αγνοώντας βέβαια το γεγονός ότι επίτηδες ο μεγάλος ποιητής, τους είχε γράψει έτσι, για να αποτυπώσει το παραλήρημα και την ηθική κρίση του ήρωα.
Το θέμα με την σαιξπηρική γλώσσα είναι ότι παρά τις δυσκολίες στην κατανόηση της, αποκαλύπτει στοιχεία για τους ήρωες κι αυτό είναι το πλέον σημαντικό. Πολλές φορές οι μεταφράσεις και οι μεταφορές, αγνοούν το κοινωνικό περιβάλλον και την εποχή που γράφτηκαν τα έργα, οπότε προκύπτουν παρερμηνείες που αλλοιώνουν το νόημα.
Επίσης ο Σαίξπηρ δανειζόταν από άλλες πηγές την πλοκή, την υπόθεση των έργων του, και έγραφε για ένα θέατρο που δεν έχει σκηνικά και φωτισμούς, παρά μόνο ίσως, κάποια σκηνικά αντικείμενα.
Το βασικό του «εργαλείο» ήταν η γλώσσα. Αυτή δημιουργούσε περιβάλλοντα, χώρους χρόνους και ατμόσφαιρες.
Ναι, πολλά σημεία στα κείμενα του είναι σκοτεινά και δυσανάγνωστα, όμως κρίνονται ιδιαίτερα σημαντικά για το ιδεολογικό περιεχόμενο του κειμένου, για την σκιαγράφηση των χαρακτήρων και χρήζουν ειδικής προσοχής και μελέτης, εξ ου και οι αντιδράσεις που έχουν ξεσπάσει για την απόφαση του Oregon, να προβεί στην μεταφορά των σαιξπηρικών κειμένων, μια μεταφορά που για πολλούς οδηγεί σε απλουστευτικές λύσεις και «απειλεί» το βάθος και την ουσία των έργων.